باباطاهر یا باباطاهر عریان،[۱][۲] عارف، شاعر ایرانی تبار و دوبیتی سرای اواخر سده چهارم و اواسط سده پنجم هجری (سده ۱۱م) ایران و در دورانطغرل بیک سلجوقی بوده است.[۴] بابالقبی بوده که به پیروان وارسته
میدادهاند و عریان به دلیل بریدن وی از تعلقات دنیوی بوده است.
از خاندان، تحصیلات و زندگی باباطاهر اطلاعات صحیحی در دسترس نیست اما بنا به نوشته
راوندی در
راحةالصدور، باباطاهر در سال ۴۴۷ هجری با
طغرل سلجوقی دیدار کرده و مورد احترام وی نیز قرار گرفته است. در یکی از
دوبیتیهای مشهورش
[۶] سال تولدش را به
حروف ابجد گنجانیده که پس از محاسبه توسط
میرزا مهدی خان کوکب به سال ۳۲۶ هجری رسیدهاست. اما
رشید یاسمی با استناد به همان دو بیتی و اشاره به اهمیت عدد ۱۰۰۰ نزد اغلب ملل برآن رفته است که مقصود باباطاهر از واژه الف سال ۱۰۰۰۰م بوده و در نتیجه مقارن سالهای ۳۹۰ و ۳۹۱ (برابر با ۱۰۰۰ میلادی) زاده شده است.
[۷] او پس از ۸۵ سال زندگی، در همدان
[۲][۴] وفات یافته است
از خاندان، تحصیلات و زندگی باباطاهر اطلاعات صحیحی در دسترس نیست اما بنا به نوشته
راوندی در
راحةالصدور، باباطاهر در سال ۴۴۷ هجری با
طغرل سلجوقی دیدار کرده و مورد احترام وی نیز قرار گرفته است. در یکی از
دوبیتیهای مشهورش
[۶] سال تولدش را به
حروف ابجد گنجانیده که پس از محاسبه توسط
میرزا مهدی خان کوکب به سال ۳۲۶ هجری رسیدهاست. اما
رشید یاسمی با استناد به همان دو بیتی و اشاره به اهمیت عدد ۱۰۰۰ نزد اغلب ملل برآن رفته است که مقصود باباطاهر از واژه الف سال ۱۰۰۰۰م بوده و در نتیجه مقارن سالهای ۳۹۰ و ۳۹۱ (برابر با ۱۰۰۰ میلادی) زاده شده است.
[۷] او پس از ۸۵ سال زندگی، در همدان
[۲][۴] وفات یافته است
آرامگاه باباطاهر در
شمال شهر
همدان و در میدانی به نام وی قرار دارد. این آرامگاه در سال ۱۳۴۴ ساخته شده و در سال ۱۳۸۳ بازسازی شده است.
[۲] بنای مقبره باباطاهر در گذشته چندین بار بازسازی شدهاست. در قرن ششم هجری برجی آجری و هشت ضلعی بودهاست. در دوران حکومت
رضاشاه پهلوی نیز بنای آجری دیگری به جای آن ساخته شده بود. درجریان این بازسازی لوح کاشی فیروزهای رنگی مربوط به سده هفتم هجری به دست آمد که دارای کتیبهای به
خط کوفی برجسته و آیاتی از
قرآن است و هم اکنون در
موزه ایران باستان نگهداری میشود. احداث بنای جدید در سال ۱۳۴۴۴ خورشیدی به همت انجمن آثار ملی و شهرداری وقت
همدان و توسط مهندس
محسن فروغی انجام شدهاست. این بنای تاریخی طی شماره ۱۷۸۰ در تاریخ ۲۱ فروردین ۱۳۷۶ به ثبت
آثار تاریخی و ملی ایران رسیدهاست. در اطراف بنای جدید فضای سبز وسیعی احداث شده است.
[۸]
برخی از بزرگان و ادیبانی که در جوار مزار باباطاهر آرمیدهاند:
آثار باباطاهر[ویرایش]
برخی معتقدند
ترانهها یا
دو بیتیهای باباطاهر در بحر هزج مسدس محذوف سروده شدهاست.
[۱۱] اکثر منابع قدیمی اشعار او را
لرینامیده اند.
[۱۲][۱۳] البته اطلاق عنوان
فهلویات بر این نوع دو بیتیها احتمالاً نشان میدهد که آنها در زبان پهلوی و مربوط به گویش ایران میانه آن باشد.
[۴][۱۴] با این حال
روبن آبراهامیان خاورشناس ارمنستانی به این نتیجه رسید که گویش بکار رفته در دوبیتیهای باباطاهر گرایش نزدیکی با گویش مورد استفاده توسط
یهودیان معاصر همدان دارد.
[۴][۱۵] دو
قطعه و چند
غزل و مجموعه کلمات قصار به زبان
عربی از آثار دیگر اوست. کتاب سرانجام شامل دو بخش عقاید عرفاً و
صوفی و الفتوحات الربانی فی اشارات الهمدانی است. چند نمونه از دوبیتی های باباطاهر
No comments:
Post a Comment